فتیشیسم چیست و درمان اختلال یادگار خواهی

در این مقاله به بررسی انحراف جنسی فتیشیسم یا یادگارخواهی یا شی باوری خواهیم پرداخت، علل این انحراف و روش درمان آن کدامست.

انحراف فتیشیسم چیست ؟

انحراف فتیشیسم جنسی یا یادگار خواهی ، یک کشش شدید جنسی نسبت به اشیاء بی جان یا اعضای بدن است که جنسی تلقی نمی شود و همراه با پریشانی یا اختلال قابل توجه بالینی است.

اصطلاح فتیشیسم از کلمه پرتغالی feitico به معنای شیفتگی وسواسی گرفته شده است. بیشتر افراد ویژگی‌های بدنی غیر تناسلی خاص را جذاب می‌دانند، که نشان می‌دهد سطحی از فتیشیسم یک ویژگی طبیعی تمایلات جنسی انسان است. با این حال، برانگیختگی فتیشیستی زمانی ممکن است مشکل ساز شود که با عملکرد طبیعی جنسی یا اجتماعی تداخل داشته باشد، یا زمانی که برانگیختگی جنسی بدون شیء فتیش غیرممکن باشد.

بر اساس راهنمای تشخیصی و اماری اختلالات روانی ( DSM-5 )، انحراف یادگار خواهی به عنوان وضعیتی شناخته می شود که در آن استفاده مداوم و مکرر یا وابستگی به اشیاء غیر زنده ( مانند لباس زیر یا کفش های پاشنه بلند ) یا تمرکز بسیار خاص بر روی یک قسمت از بدن ( بیشتر از قسمت های دیگر ) وجود دارد كه اغلب  این عضو غیر تناسلی است ( مانند پاها ) كه از این عضو برای رسیدن به برانگیختگی جنسی استفاده میشود. ( تنها از طریق استفاده از این شی یا تمرکز بر روی این قسمت از بدن، فرد می تواند به ارضای جنسی دست یابد ).

از آنجایی که فتیش در بسیاری از افراد در حال رشد طبیعی رخ می دهد، تشخیص اختلال فتیشیسم تنها در صورتی داده می شود که در نتیجه فتیش ، ناراحتی شخصی یا اختلال در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر زمینه های مهم وجود داشته باشد.

اشیای متداول فتیش شامل لباس زیر، کفش، دستکش و لباس چرمی است. اعضای بدن مرتبط با اختلال فتیشیستی شامل پاها، انگشتان پا و مو هستند. معمول است که فتیش هم شامل اجسام بی جان و هم اعضای بدن (مانند جوراب و پا) می شود. برای برخی، صرفاً یک تصویر از شیء فتیش ممکن است باعث برانگیختگی شود، اگرچه بسیاری از افراد دارای فتیش، شی واقعی را ترجیح می دهند تا به برانگیختگی دست یابند. فتیشیست معمولاً شیء فتیش را برای ارضای جنسی نگه می دارد، می مالد، می چشد یا بو می کند یا از شریک زندگی خود می خواهد که آن شی را در هنگام برخوردهای جنسی بپوشد.

این انحراف در مردان بسیار شایع‌تر از زنان است و راهنمای تشخیصی و اماری اختلالات روانی (DSM-5 ) نشان می‌دهد که تقریباً منحصراً در مردان ظاهر می‌شود.

فتیشیسم در دسته کلی اختلالات پارافیلیک قرار می گیرد که به کشش شدید جنسی نسبت به هر شی یا افرادی خارج از تحریک دستگاه تناسلی با رضایت شرکای بزرگسال اشاره دارد.

علل انحراف یادگار خواهی

پارافیلیایی‌هایی مانند انحراف فتیشیسم معمولاً در دوران بلوغ شروع می‌شوند، اما فتیش‌ها می‌توانند قبل از نوجوانی ایجاد شوند. هیچ دلیلی برای اختلال فتیشیستی به طور قطعی ثابت نشده است.

برخی از نظریه پردازان بر این باورند که فتیشیسم از تجارب اولیه کودکی شکل می گیرد، که در آن یک شی با شکل خاصی از برانگیختگی یا ارضای جنسی مرتبط است. سایر نظریه پردازان یادگیری بر دوران کودکی و نوجوانی بعدی و شرطی سازی مرتبط با خودارضایی و بلوغ تمرکز می کنند.

مدل‌های یادگیری رفتاری نشان می‌دهند که کودکی که قربانی یا ناظر رفتارهای جنسی نامناسب است، ممکن است تقلید را بیاموزد یا بعداً برای این رفتار تقویت شود. مدل‌های جبران خسارت نشان می‌دهند که این افراد ممکن است از تماس‌های جنسی اجتماعی عادی محروم باشند، و بنابراین به دنبال ارضای از راه‌های کمتر قابل قبول اجتماعی هستند.

در مواردی که مربوط به مردان است، برخی از کارشناسان معتقدند که این انحراف ممکن است ناشی از شک و تردید در مورد مردانگی، قدرت یا ترس از طرد شدن و تحقیر فرد باشد. این نظریه می گوید که با استفاده از شیوه های فتیشیستی برای اعمال کنترل بر یک شی بی جان، یک فرد ممکن است از خود در برابر احساس بی کفایتی محافظت کند یا آن را جبران کند.

درمان فتیسشم

خیال پردازی های فتیشیستی رایج و در بسیاری از موارد بی ضرر هستند. طبق تعریف راهنمای تشخیصی و اماری اختلالات روانی ( DSM-5 )، آنها فقط زمانی باید به عنوان یک اختلال در نظر گرفته شوند که باعث ناراحتی یا اختلال در توانایی فرد برای عملکرد عادی در زندگی روزمره شوند.

اگرچه راهنمای تشخیصی و اماری اختلالات روانی (DSM-5 ) درمان های خاصی را مشخص نمی کند، رویکردهای موفق شامل اشکال مختلف درمان و همچنین درمان دارویی (مانند SSRI یا درمان محرومیت از آندروژن) است. برخی از داروهای تجویزی ممکن است به کاهش تفکر اجباری مرتبط با اختلال فتیشیسم کمک کنند. این به بیمار اجازه می دهد تا با حواس پرتی کمتری روی مشاوره تمرکز کند.

به طور فزاینده ای، شواهد نشان می دهد که ترکیب دارودرمانی با درمان شناختی رفتاری می تواند موثر باشد، اگرچه تحقیقات در مورد نتیجه این درمان ها بی نتیجه مانده است. دسته ای از داروها به نام آنتی آندروژن ها می توانند به طور موقت سطح تستوسترون را به شدت کاهش دهند و همراه با سایر اشکال درمان انحراف فتیشیسم استفاده می شوند. این دارو میل جنسی را در مردان کاهش می دهد و بنابراین می تواند فرکانس تصاویر ذهنی تحریک کننده جنسی را کاهش دهد.

برخی تحقیقات نشان می دهد که مدل های شناختی-رفتاری ممکن است در درمان افراد مبتلا به اختلالات پارافیلیاک موثر باشد. به عنوان مثال، شرطی سازی منفور شامل استفاده از محرک های منفی برای کاهش یا حذف یک رفتار است. یکی از رویکردها که حساسیت پنهان نام دارد، مستلزم آرام کردن بیمار و تجسم صحنه‌های رفتار انحرافی و به دنبال آن تجسم یک رویداد منفی است. روش دیگری که به عنوان شرطی سازی کمکی بد شناخته می شود، مشابه حساس سازی پنهان است، با این تفاوت که رویداد منفی واقعی می شود (مثلاً، بوی بدی توسط درمانگر به هوا وارد می شود ). در هر دو درمان، هدف این است که بیمار رفتار انحرافی را با رویداد منفی ( یا رویداد تجسم شده یا بوی بد ) مرتبط کند.

منبع

www.psychologytoday.com

راهنمای تشخیصی و اماری اختلالات روانی